Patientenbewegingen in Afrika

Vandaag zijn we naar Mental Health Uganda geweest (vergelijkbaar met GGZ nederland, maar dan wel " owned by patients " ) Het is dus een overkoepelende nationale organisatie voor de psychiatrie hier in Uganda. We hebben er 3 uur lang gesproken met de director en de programm manager.

MHU houdt zich bezig met patientenzaken zoals het tegengaan van stigmatizering en vooral ook de toegankelijkheid en beschikbaarheid van behandelingen, medicatie en zorg.

Omdat het PANUSP (Pan African Network of Users and Survivors of Psychiatry, opgericht in November 2005) zelf geen geld heeft, is het kantoor van PANUSP ook gevestigd in hetzelfde kleine kantoortje van MHU.

Beide organisaties versterken elkaar.

MHU: Er zijn ongeveer 15 ziekenhuizen in Uganda (27 milj. inwoners). Bijna in elk district 1. (18 districten) In elk ziekenhuis is ook een psychiatrische unit, maar die is vaak ernstig verwaarloosd en ligt ver afgelegen, bijv. naast het mortuarium. Mensen willen wel zorgen voor mensen met Aids of malaria, maar het hebben van een psychiatrische aandoening wordt door de bevolking nog veelal gezien als een zogenaamde verdiende straf van de geestenwereld, hetzij vanwege daden van je voorouders, hetzij vanwege iets anders. 98% van de mensen met psychiatrische problemen gaat in eerste instantie naar de kerk of naar een " witchdoctor ", vanwege de verre (vaak onmogelijke) reis naar een echte kliniek. Mensen met psychisch/psychiatrische problemen worden hier in Afrika vaak verstoten door hun familie. Soms bouwt men een stevig huisje naast de familiewoning, en dan verblijft de patient daarin (soms jaren en jaren). Of zo'n mens wordt vastgebonden zodat hij geen kwaad kan aanrichten, of zelfs aan een boom vastgeketend, totdat zo iemand in zijn hopeloze situatie op een gegeven moment gewoon wordt vergeten... Of men gaat naar een witchdoctor voor uitdrijving van de kwade geesten (demons). De witchdoctor gooit dan bijvoorbeeld wat steentjes neer en aan de stand van de steentjes wordt een conclusie gekoppeld over hoe te handelen. Soms slacht men dieren om te offeren, om de goden gunstig te stemmen, waarmee men probeert een genezing in de hand te werken. Of men ontneemt de patient al zijn bezittingen met hetzelfde doel om de geesten te behagen, enz enz..
Kerken sturen patienten soms nog door naar een echte kliniek, maar witchdoctors doen dat vaak niet. Het is vaak een kwestie van bereikbaarheid en plaatselijke waarden en normen waar men terechtkomt als patient zijnde.
In de echte psychiatrische units is tevens erg veel verwaarlozing en armoede. Bovendien weet men ook niet goed wat men met patienten aanmoet. Wegens een gebrek aan medicijnen, probeert men de problemen vaker met gesprekstherapie op te lossen.

Psychiatrische patienten in Uganda zijn dus ernstig gestigmatizeerd en worden meestal verkeerd behandeld. Er moeten veel meer mensen in actie komen om dit te doen veranderen.

PANUSP:
Het PANUSP biedt patienten ondersteuning via het opzetten van een patientennetwerk dat zich over heel Afrika zou moeten uitstrekken. Vanwege allerlei praktische zaken (geld) is het PANUSP onderverdeeld in regio East (Uganda, Rwanda, Burundi, Kenya en Tanzania), regio West (Ghana e.a.) en regio Zuid (o.a. Zuid-Afrika). Het PANUSP bevindt zich volgens eigen zeggen nog in de embryonale fase, en hoopt snel verder te kunnen groeien.
Het PANUSP biedt patienten:

* emotionele ondersteuning, door het opzetten van zelfhulp- en praatgroepen. Patienten kunnen hun ervaringen delen en samen vaststellen wat helpt en wat niet helpt. Ook kan zo het stigma verminderen. Door de verstoten patienten een " nieuwe thuishaven" te bieden, worden zij niet alleen zelf weer waardevol, maar leert ook de samenleving op een andere manier naar deze mensen te kijken.

* fysieke ondersteuning (zoals iemand naar een echte kliniek brengen om aan een behandeling te komen of een behandeling naar de patient te brengen),

* materiele ondersteuning, zoals het voorzien in basisbehoeften (eten, drinken, bescherming) voor patienten die niets meer hebben. Of het inzamelen van geld voor zelfhulpgroepen, het aanleren van management van zulke groepen.

De hulpverlening aan psychiatrische patienten wordt hier niet echt georganiseerd
door de samenleving. het is een heel erg groot taboe, waar men doorgaans niet of nauwelijks over wil praten. De patienten zijn weg-gestigmatizeerd.

Patientenorganisaties (usergroups) kunnen verandering brengen in deze tragische situatie, maar dan moet daar wel in geinvesteerd worden!! Deze groep schijnt door werelijk iederen vergeten te zijn.

Dus bij deze een oproep aan alle mensen die WEL geld hebben:

Geef je steun aan Afrikaanse patientenbewegingen!!