Butabika Hospital

Butabika Hospital, zo heet het enige echte psychiatrische ziekenhuis van Oeganda. Het is gebouwd tussen 1950 en 1956, met een capaciteit voor 1000 patienten. Ondanks alle oorlogen en machtswisselingen is dit ziekenhuis nooit misbruikt voor politieke of militaire doeleinden. Het ziekenhuis is wel jarenlang verwaarloosd, vanwege een gebrek aan interesse en de armoede die hier heerst. Het ziekenhuis was enkele jaren geleden nog in een verschikkelijke staat, met verouderde gebouwen, slechte hygiene, een gebrek aan medicatie en basisbehoeften, enz. Vroeger werden patienten vaak helemaal niet begrepen en was de psychiatrie er dan ook vooral om het gevaar af te wenden. Mensen hadden (en hebben nog steeds) niet echt de behoefte om het vak Psychiatrie te gaan uitoefenen.

Tegenwoordig wordt het verschijnsel Mental Health en Mental Illnesses iets beter begrepen en zijn e rook diverse aanbevelingen van de WHO. In het verlengde daarvan heeft het Butabika psychiatrische ziekenhuis 3,5 jaar geleden financiele middelen gekregen van de African development Bank en van de Government/ Ministry of Health. Daarvan is de nieuwe infrastructuur met overal verlichting, water en elektriciteit aangelegd. Sindsdien is er ook geen gebrek meer aan medicijnen of verzorgers.
Er zijn zelfs bedden over (er zijn nu 500-600 petienten), omdat het ziekenhuis ervoor heeft gekozen om meer decentraal te willen werken. De Directeur lichtte dat heel mooi met de woorden:

Patients belong to the community, not to a hospital.

Om de patienten dichter bij huis op te kunnen vangen worden er nu dus in andere districten van Oeganda psychiatrische units gebouwd met een capaciteit van 31-32 patienten. Die units zijn bovendien ook beter bereikbaar voor de bevolking die buiten de hoofdstad Kampala woont. 6 units daarvan zijn al gerealiseerd. In 2008 hoopt men er nog 6 te openen.
.
Het Butabika ziekenhuis is eigendom van de staat en ziet er nu, na alle inspanningen zeer goed uit. Ze nemen alle psychiatrische patienten op en de zorg is kosteloos (3 maaltijden per dag, onderdak en medicijnen). We hebben ons werkelijk verbaasd over de hygiene en rust. Zo een verzorgde en zorgzame omgeving hadden wij niet verwacht.

Het doel van de opname is de terugkeer naar de gemeenschap (community) van mensen met psychiatrische problematiek mogelijk te maken.
De mannen en vrouwen zitten gescheiden en er zitten ook redelijk wat fysiek gehandicapten bij. Er zijn grote slaapzalen, geen eenpersoonskamers.

* De Opnameafdelingen voor beide groepen zijn afgesloten met een groot hek. Er zitten zo’n 70 mannen op de mannen-opname-afdeling en ruim 100 vrouwen op de vrouwenen-opname. Er zijn ook 6 isoleercellen op de mannenopname, maaar die worden niet veel gebruikt. Na gemiddeld 3-4 weken als de patient de grootste crisis achter de rug heeft gaat deze naar een vervolgafdeling (met ongeveer 50 personen), waar ze iets meer gewend aan hun plekje zijn. De mannen- en vrouwenafdelingen liggen redelijk ver van elkaar verwijderd om relaties te ontmoedigen.
De patienten zijn herkenbaar aan hun uniformen. Egaal groen voor de opname-afdeling en gestreept groen voor de vervolg-afdelingen. De outpatients (ambulante patienten) lopen in gewone kleren. De verplegers lopen in verpleegsteruniformen, en de psychiaters in een net pak.
Verder is er nog security (met knuppel), en een politiepost naast de entree van het terrein.

Men begint zo vroeg mogelijk met bezigheidstherapie, die zo dicht mogelijk bij de patient zijn normale dagelijkse activiteiten ligt, om de patient weer klaar te maken voor de terugkeer. Bij de bezigheidstherapie kan men dus o.a. handwerken en naaien, sleutelen en muziekinstrumenten maken.

Men is bezig met het opzetten van verschillende gespecialiseerde afdelingen binnen het Butabika hospital.
* De kinder- en adolescentenkliniek is nu 1 maand geopend. De afdeling was nog niet echt ingericht en de indoor-activiteiten zijn er ook nog niet (maar die komen eraan). De kinderen die op de gewone afdelingen tussen de volwassenen zitten, kunnen nu al wel naar een dagprogramma. Nu doen ze smorgens outdoor activiteiten en smiddags dansen en zingen ze. Er zijn nu 12 van de 22 kinderen die erheen kunnen.
* De drugs en alcohol afdeling voor verslaafden is ook nog niet zo oud. Daar blijven de mensen doorgaans iets langer dan op de andere afdelingen. Er zaten ongeveer 20 mannen.
* Er is ook een forensische afdeling met ook, waar zelfs 2 autistische kinderen en een baby verbleven.. Ook zaten daar mensen met een gewone psychose (zonder strafblad).
* een rehabilitatie afdeling om terugvallen te voorkomen en de patient klaar te maken voor de maatschappij. (nog niet in gebruik)
* een speciale psychotraumatische afdeling, (nog niet in gebruik)
* en een Mental Health Community Project, ook om terugvallen te voorkomen door de maatschappij ook te betrekken in het proces.
* Ook is er een opleidingscentrum verbonden aan de instelling

* We zagen dat er ook nog een iets luxere afdeling was (nog niet in gebruik). Maar dat was een privekliniek, waarvoor men wel voor de behandeling moet betalen en een eenpersoonskamer heft. Men is nu verpleegsters aan het recruteren om deze afdeling te openen.

Er zijn wienig verpleegsters en psychiaters. Van de 15 psychiaters die er in heel Oeganda zijn, werken er 10 op het Butabika Hospital. Overdag zijn er 1-4 verpleegster op een afdeling, snachts maar 1, maar dat is geen problem of risico, want de medepatienten helpen de zuster mee. Er is een echte gemeenschapszin. Het hospital vormt een familie, zo vertelde onze gids (een psychiater). Dat werd door verschillende mensen (o.a. verpleegsters) bevestigd.

De grote slaapzalen bieden veel sociale controle, maar weinig privacy. Hier in Afrika wordt vergeleken met Europa doorgaans niet zoveel waarde gehecht aan die privacy. Hier telt de gemeenschap, het ergens bij horen. Hier is het raar als je 3 dagen niet met je buurman spreekt. Bij ons kan je wekenlang dood in je huis liggen voordat iemand het merkt. Het Europese individualisme zorgt voor vereenzaming van vele mensen en is niet iets om trots op te zijn. Wij kunnen wat leren van deze Afrikaanse gemeenschap.

Ook in de psychiatrie hier gaat men uit van contact met elkaar, de community en de familie. Men is heel flexibel in de keuzes van de patient. Als deze liever naar een witchdoctor gaat is dat prima, want als diegene daar vertrouwen in heeft dan kan hij/zij daar best genezen. Ook als een familielid de patient wil weghalen uit de instelling kan dat binnen 72 uur. De familie is hier erg belangrijk, en vaak zelfs nodig bij de terugkeer naar de maatschappij. Daarom ligt er binnen de psychiatrie hier een belangrijke rol voor de familie. Zij mogen ook 24 uur per dag op bezoek komen (ook vanwege de bereikbaarheid).
Een van de problemen die het ziekenhuis heeft is dat patienten soms niet opgehaald worden als hun behandeling voltooid is. Vooral vanwege de stigmatizering van patienten (de cultuur), Of een ander voorbeeld: een taxi wil iemand met zichtbare bijwerkingen niet meenemen, omdat ze denken dat het een wegloper is. Enz. Enz.

Het is heel apart om te ervaren hoe goed het hier in feite geregeld is IN de instelling. Het grootste problem mbt psychiatrie lijkt hier toch vooral in de maatschappij zelf te zitten (o.a mbt. religie).

Wij zagen wel dat er in Butabika Hospital vooral zwaardere patienten zaten, met ernstige problemen. En ook de bijwerkingen van de medicijnen waren goed zichtbaar. Wij begrijpen dat er op 27 miljoen inwoners wel meer dan 1000 patienten moeten zijn.

Butabika Hospital is niet representatief voor de rest van Afrika. De rest is bij lange na niet zover ontwikkeld. In Tanzania (waar we ook nog heengaan) lopen de patienten nog vaak naakt.

Maar Butabika Hospital is echt een voorbeeld voor Afrika, en ook voor ons erg leerzaam en het was heel bijzonder om te zien dat het nog niet zo slecht was.
De prestaties van Butabika Hospital zijn werkelijk heel bijzonder en lovenswaardig. Kijk maar naar de foto’s. Wat een dag…